SGKnın anne, baba veya kardeşlerinizin evinde hizmetçi olamazsın kararı yasal değil!
11 Nisan 2015
Biliyorsunuz 1 Nisan 2015 gününden itibaren ev hizmetlerinde 10 günden az çalışanlara absürd bir sigorta uygulaması başladı. Şayet, evinizde 10 günden az çalışan ev hizmetlisi, yaşlı bakıcısı vs. varsa SGK'ya başvurup işveren olarak siz 75 kuruş, ev hizmetlisi ise 12 lira prim ödeyecek. Ancak SGK bu konuda çıkardığı tebliğ ve genelge ile akrabaların evlerinde olanların sosyal güvenlik kapsamında olamayacağına karar verdi
5510/Ek Madde 9 ile ev hizmetlerinde bir veya birden fazla gerçek kişi tarafından çalıştırılan ve çalıştıkları kişi yanında ay içinde çalışma saati süresine göre hesaplanan çalışma gün sayısı 10 gün ve daha fazla olan sigortalılar hakkında 5510 sayılı Kanun’un 4-1 (a/SSK) bendi kapsamındaki sigortalılara ilişkin hükümler uygulanır. Bunların bildirimi, işverenler tarafından örneği SGK'ca hazırlanan belgeyle en geç çalışmanın geçtiği ayın sonuna kadar yapılır.
AKRABA KRİTERİ ETKİLİ
Ev hizmetlileri konusunda yayınlanan tebliğ ile; Kanun’un 6’ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi ile aynı konutta birlikte yaşayan ve üçüncü derece dahil bu dereceye kadar hısımlar arasında ve aralarına dışardan başka kimse katılmaksızın, yaşadıkları konut içinde yapılan işlerde çalışanlar sigortalı sayılmadıklarından, aynı evde oturan üçüncü derece dahil bu dereceye kadar hısımlar tarafından ev hizmeti işlerini yapanlar ek 9’uncu madde kapsamında sigortalı sayılmayacaktır. Ancak üçüncü dereceye kadar olan akrabalar dışında olup ev hizmeti nedeniyle işe alınan, aynı evde yaşayanlar ek 9’uncu madde kapsamında sigortalı sayılacak denilmiştir.
EV HİZMETİ NEDİR?
Ev hizmeti, ev içerisinde yaşayan aile bireyleri tarafından yapılabilecek temizlik, yemek yapma, çamaşır, ütü, alışveriş, bahçe işleri gibi gündelik işler ile çocuk, yaşlı veya özel bakıma ihtiyacı olan kişilerin bakım işlerinin aile bireyleri dışındaki kişiler tarafından yapılmasını ifade eder.
Kanun düzenlenirken 5510/6. maddesinin 1. fıkra (b) bendine atıf yapılmamış ve daraltmaya yer verilmemiştir. Yani SGK diyor ki, yaşlı anne ve babana bakarsan sosyal güvence kapsamına giremezsin. Olur mu böyle bir şey? 5510/6. maddedeki yasak ev hizmetlileri ile ilgili değil, evlerde yapılan basit üretimler ile ilgilidir. Esasen insan ilk önce tanıdıklarını, akrabalarını eve bakıcı olarak almak ister. Bu da hayatın olağan akışına uygun olandır.
SGK öncelikle aynı konutta yaşayanların o konutta birlikte ikamet edenlerin sigortalı olamayacağına hüküm kurmuştur. Günümüzde çalışan aileler büyük kentlerde yabancıları evlerinde çalıştırmadan önce akrabalarından ihtiyaç sahiplerini belirleyerek belli ücret, çalışma süresiyle, ev işlerinde temizlik, yemek yapma, çamaşır, ütü, alışveriş, bahçe işleri gibi gündelik işler ile çocuk, yaşlı veya özel bakıma muhtaç kişiler için destek alabilir. Bu akrabalar aynı konutta ikamet etseler de kanuni ikametgahları farklı yerlerde olabilir. Sadece akraba ilişkisi kurularak ileride sigortalılık sürelerinin iptali de bu tebliğ ile gündeme gelebilir.
Ülkemizde son yıllarda kaçak ev işçisi çalıştırılmasından dolayı SGK ve ALO 170 yapılan ihbarlar sonucunda denetim memurları marifetince birçoğu kayıt altına alınmış, yüklüce İPC kesilmiştir.
Bundan dolayı da 01/04/2015 tarihinde 5510 sayılı Kanun’da yapılan yeni düzenleme ile birlikte ağır bürokratik engeller ortadan kaldırılarak kayıtdışı bırakılmaya zorlanan ev hizmetlileri kayıt içine dahil edilmiştir. Tebliğ ise Medeni Kanun’a göre 3.derece hısım dayatması ile birlikte sigortalama esasına aykırı bir tutum mu sergilemiştir.
ÖRNEK VAKA…
Ahmet Bey ve eşi çalışan kişiler olup, ev hizmetlerinde, çocuk bakımında bir yardımcıya ihtiyaç duymuşlar. Teyzelerine de belli bir ücret karşılığında her gün evlerinde yatılı kalma koşuluyla 30 gün üzerinden çalışmayı teklif etmişler. Teyze, İstanbul dışında ikamet ediyor. İkametini geçici olarak yeğenin yanına getiriyor. Bu durumda ileride yeğeni teyzesini evinde sigortalı gösterdiği için suç mu işlemiş olacak? Ödenen primler geçersiz mi sayılacak? Oysa Ahmet Bey aynı hizmeti kuzeninden alsa böyle bir sıkıntı ile karşı karşıya kalmayacaktır.
Bu sıkıntı özellikle 2829 sayılı Hizmet Birleştirme de son 3.5 yıl kuralında 4-1(a) statüsü sıkıntısı yaşayanların yakın akraba yanında Ek Madde 9 ile sigortalı olma kaygısı üzerine, tebliğe bu kıstas eklendi diye düşünüyoruz.
İleride sorun yaşamama ve İş Mahkemesi’ne dava konusu olmama adına SGK bu daraltmayı önleyici tedbir alması gerekir.
